WAA MAXAY BAABASIIR? DAWADIISUNA MAXAY TAHAY?

Baabasiirka waa xididdada bararsan ee qeybta hoose ee dabada iyo malawadka iyadoo la dareemo xanuunkaan marka gidaaradda xididdadaas ay kala baxaan oo ay fidsamaan taas oo ka dhigan in uu caabuq jiro

Da`da, uurka iyo calool istaagga ayaa la tilmaamaa iney kamid yihiin sababaha keena baabasiirka

Inkastoo uu baabasiirka mararka qaar xanuun lahaan karo haddana dadka badankood waa ay ka reestaan iyagoo aan isticmaalin wax daawo kiimiko ah balse taas badalkeeda ula tacaala xanuunkaasi si dabiic ah oo ay kamid tahay iney sameeyaan isbedel qaab nololeed ah sida badalidda habka cunnada iyo sameenta jimicsiga kuwaas oo yareen kara calaamadaha xanuunka sidookalan hoos udhigi kara qatarta mustaqbalka uu yeelan karo baabasiirka

Maqaalkaan waxa aynu kaga hadli doonnaa calaamadaha, sababaha iyo daaweynta baabasiirka oo ay ku jiraan sida looga hortago iyo goorta ay tahay in la raadsado caawimaad

Calaamadaha baabasiirta intabadan waxaa kamid ah

Dhiig bax

Cun cun xagga dabada ah

Barar dabada ah

Xididka malawadka oo barara

Qaar kamid ah calaamadaha ayaa noqon kara kuwa aan raaxo la heyn balse iskood ayaa looga bogsadaa maalmo kadib

Inkastoo xirfadlayaasha daryeelka caafimaad aaney si buuxda u fahmin sababa keena baabasiirka hadana waxaa la lee yahay kuwaani waa qaar kamid ah sababayaasha baabasiirka

Uurka

Xilliga uurka miisaanka sii kordhaya ee uurjiifka iyo ilma galeenka ayaa cadaadis saaraya miskaha taasoo sababeesa in baabasiirka uu ku dhaco 35 boqolkiiba hooyooyinka uurka leh

Gabowga

Baabasiirka waxa uu ku badan yahay dadka waaween ee da`doodu tahay 45-65 sano iyadoo dhalin yarada iyo caruurta iyagana uu ku dhici karo

Shuban

Baabasiirka waxa uu dhici karaa kadib xaalada shuban ah oo raagay

Calool fadhiidka joogtada ah

Marka qofka ay calooshiisu fadhido badanaa waxaa dhaca in qofku saxarado si cadaadis leh uga timaado taas oo keeni karta in cadaadiskaas uu saameen ku yeesho xididdada mara malawadka oo ugu dambeen natiija u noqoneysa in baabasiir uu qofkaasi ku dhaco

Ku daahidda fadhiga suulida

In waqti dheer la fadhiyaa suulida waxa ay keeni kartaa baabsiir sababtuna waxaa lagu sheegay saameyn qofka kaga timaada hawada wasakheysan ee ka soobaxeysa tuunjiga  uu ku fhadiyo

Cunnada

Cunista cunnooyinka aan dabiiciga aheyn waxa ay ka qeyb qaadan kartaa baabasiir

Miisaanka

Cilmi baaris lagu kalsoon yahay ayaa xiriir ka dhexeysiineysa miisaanka xad dhaafka iyo qatarta sare ee baabasiirka

Daaweynta dabiiciga ee baabsiirka

Tallaabooyin fudud ayaa yareen doona calaamadaha baabasiirka iyadoo ay suuragal tahay in xanuunka gebigiisba uu iskiis isaga suulo

Sikastaba ha noqotee daawo ama qaliin aya lagama maarmaan noqon karta xaaladaha qaar

Qaabka isku daaweynta guriga ee soo socota ayaa laga yaabaa iney kaa caawiso nafisinta calaamadaha baabasiirka

Biyaha

kordhinta qaadashada biyaha waxay kaa caawin kartaa iney jilciso saxarada adag

qeybaha baabasiirka

baabasiirka ayaa u kala qeybsama mid ku dhaca gudaha dabada iyo banaankeeda

xirfadlayaasha daryeelka caafimaadka waxa ay adeegsadaan nidaamka qiimeynta isha si ay u qeexaan baabsiirka gudaha iyo midka dibadda u soo baxa

baabasiirka gudaha

nuucaan waxa uu ku dhacaa guhada malawadka mana ah mid ka muuqda banaanka dabada, caadi ahaana xanuun  malaha

badanaa dhiigbaxa malawadka waa calaamadda ugu horeysa ee baabsiirka gudaha

Haddii baabasiirka gudaha uu ka soo baxo waxaa loo yaqaanaa baabsiirka dibada

Xaladdaan waxaa laga yaabaa iney sabab u tahay daciifnimada muruqyada agagaarka dabada

Baabasiirka dibadda

Nuucan dibada ku dhaca waa maqaarka ku xeeran dabada waana mid loo jeedi karo oo dibadda ku yaal

Qeybtaan jirka kamid ah waxaa ku yaal neerfo dareen badan taas oo la macna ah in baabasiirka dibada uu noqon karo mid aad u xanuun badan

Cadaadiska saxarada ayaa keeni kara in baabasiirka gudaha ama dibadda uu dhiig baxo

Ogaanshaha dhakhtarka waxa ay ku badan tahay inuu wax kaa weydiiyo taariikhdada caafimaad islamarkaana uu baaritaan sameeyo si uu u hubiyo baabasiirka

Ka hortagga baabasiirka

Isbedellada hab nololeedka waxa ay kaa caawin karaan hoos udhigista qataraha ka dhalan kara baabasiirka

Cunista cunno caafimaad leh

Cunista cunnooyin badan oo qani ku ah duubka sida qudaarta iyo danagga dhulka ka baxa waxa ay kaa caawinayaan in saxaradaadu ay jilicsanaato

Caqabadda dambe ee uu baabasiirku keeni kro                 

Waxaa suuragal ah in dhibaatooyin badan laga dhaxlo baabasirrka balse waxaa in kooban ka sheegeynaa caqabadahaas calaamadaha lagu garto

Dhiig bax

Afka dabaada oo yaraada

Xinjirow dhiigga ah

Caabuq ku dhaca kaadi haysta

Marka ay tahay inaad dhakhtar la xiriirto

Qofkasta oo leh calaamadaha soo socda waa in uu raadsataa  gargaar caafimaad oo deg deg ah

Dhiig bax joogta ah oo aad u culus leh ama aan laheyn xanuun

Malax hoos ka imaaneysa

Qandho

Waa muhiim in qofku uu la hadlo dhakhtarka uuna u sheego in xaaladdu aaney soo bogsasho laheyn ama in xaaladii ay ka sii darsatay

Baabasiirku ma sababaa kacsi la`aan

Inta aanan si toos ah kaga jawaabin su`aasha waxaa jirta dacaayad si ugu dhex faaftay dadka taas oo ah in ragga badankii ay aaminsan yihiin in baabasiirku uu dhibaato ba`an ku hayo doorkooda ku aadan sariirta

Su`aasha kor ku xusan marka la weydiiyay qubarada caafimaadka jawaabta ay ka bexeyeen ayaa ah inaaney wax xiriir ah ka dhexeen baabasiirka iyo dareenka kacsiga

Qubaradu waxay intaas ku dareen in baabasiirku uu kamid noqon karo waxyaabaha soo jiida kacsi la`aanta maadaama uu la xiriiro miskaha xanuunkiisana la dareemayo balse marna uusan sabab rasmi ah unoqon Karin in guud ahaanba la waayo dareenka kacsiga