WAX KA OGOW DARYEELKA CAAFIMAAD EE HOOYADA UURKA LEH

Helitaanka daryeel wanaagsan ka hor, inta lagu jiro iyo kadib uurka hooyada waa mid aad u muhiim ah waayo waxa ay ka caawin kartaa ilmaha uurka ku jira in ay koraan oo ay kordhaan islamarkaana iyaga iyo hooyaduba ay caafimaad qab ahaadaan

Daryeelka caafimaad ee hooyada uurka leh waa habka ugu wanaagsan ee lagu hubin karo caafimaadka ilmaha uurkujirka ah

Daryeelka dhalmada kahor

Waa tallaabo wanaagsan in hooyadu ay hesho xanaano caafimaad ka hor inta aysan bilaabin iskuday ah iney uur yeelato

Waa kuwaan qaar kamid qodobo aad u baahan tahay inaad sameeso uurkaaga kahor

Waxaad u baahan doontaa daryeel bixiye aad ku xirnaato inta lagu guda jiro uurkaaga iyo dhalmadaada

Waxa uuna ku siin doonaa daryeel caafimaad dhalmada kahor, dhalmadaada iyo dhalmada kadib waana muhiim inuu ku siiyo kaniiniga folic acid haddii aad dooneyso inaad uur qaaddo iyo haddii aad uur lee dahay adigoo ka qaadan doona kaniinigaas 600 micrograms ah maalin kasta

Daraasad caafimaad oo caalami oo la sameeyay ayaa tilmaameysa in haweenka uurka leh ee aan qaadan kaniiniga folic acid ay Qatar ugu jiraan 70% in dhallaankoodu ay ku dhashaan cillado dhanka maskaxda ah oo ay kamid yihiin biyo ku furma maskaxda ilmaha taas oo sababta in ilmuhu madaxa ka bararaan iyo in ilmaha qaar ay dhashaan iyaga oo ay ka maqan tahay qeyb muhiim ah oo maskaxda ah

Xanuunadaan qaar kamid ah oo eray bixinta caafimaadka loogu yeero (Hydrocephalus iyo Anencephaly) ayaa ah kuwa ku soo badanayay sanadihii dambe gudaha soomaaliya iyadoo tirakoob isbitaallada qaar ay ku sameeyeen natiijadooda lagu sheegay in kabadan 30 kiis oo xanuunadaas ah muddo labo sano gudahood

Waa inaad kala hadashaa dhakhtarkaaga wixii daawo ah oo aad dooneyso inaad isticmaasho, fadlan ha qaadan daawo dhakhtar uusan kuu qorin ama aadan kala tashan

Ka fagow dhammaan waxyaabaha maandooriyaasha ah, sidookale jooji isticmaalka kafeeyga, kuna dadaal inaad tagto booqashooyinka dhalmada ka hor iyo baaritaannadaba

Waa inaad la kulantaa daryeel bixiyahaaga caafimaad marar badan inta aad uurka lee dahay dhalmada ka hor adiga oo heli doona baaritaano kala duwan oo la xiriira hadba marxaladda uu uurkaagu marayo

Sidookale waa inaad u qaatadaa daryeelka caafimaadka uurka qeybaha kala ah saddexda bilood ee uurka ugu horeysa, saddexda dhexe iyo saddexda dambe

Waxaa kaloo aad daryeel bixiyaha caafinaadkaaga ka heli doontaa baaritaanno kala duwan oo ay kamid yihiin sheybaar dhiiga ah oo lagula soconaya caafimaad qabka guud ee hoyada iyo kumbuyuutarka uur ku jirta oo lagu ogaanaya caafimaadka iyo korriimada ilmahaaga

Daryeel bixiyahaaga caafimaad ayaad kala hadli doontaa sida loo maareeyo cabashooyinka caadiga ah ee uurka

Waxaana xanuunadaas kamid ah jirada wallaca, dhabar xanuun, luga xanuun iyo xanuunno kale inta lagu guda jiro uurka

Majiro laba uur oo iskumid ah, dumarka qaar ayaa leh calaamado khafiif ah xilliga uurka sidookale dumar badan ayaa shaqeeya waqtigooda oo dhan waana ay safraan inta ay uurka lee yihiin

Balse kuwa kale ayaa intaas awoodin oo xittaa iska yareeya saacadaha shaqada iyadoo qaarkoodna ay u baahdaan iney sariirta jiifaan si ay kaalma caafimaad uga raadiyaan

Dhibaatooyinka uurka ee suurtagalka ah

Uurku waa nidaam adag, waxaana suuragal ah in inta badan hooyadu ay si caafimaad leh ku dhameesato xilli huuriska ilmageeda iyadoo taas ay barbar socoto suurtagalnimada dhibaatooyin lalakulmi karo inta uurka uu jiro

Dhibaatooyinka caadiga ah ee uurka waxaa kamid ah sonkorwga xilliga uurka, cadaadiska dhiigga oo sareeya xilliga uurka, dhalmada waqtigeeda ka soo hormarta, mandheerta oo jirata ama daboosha afka ilma galeenka

Waa muhiim inaad wargaliso dhakhtarka haddii aad dareento calaamado la xiriira xanuunada aan ka soo hadalnay

Markaad ku soodhawaato taariikhda kama dambeysta ah ee dhalmada waxaad arki doontaa isbedello gaar ah iyadoo marwalba aysan fududeen in la sheego goorta aad foolan doonto

Kala hadal dhakhtarkaaga waxa dhici kara haddii aad dhaafto waqtigaaga dhalmada

Maxaa imaan kara dhalmada kadib

Dhalashada ilmaha waa dhacdo xiisa leh waana shaqa adag waxayna hooyadu u baahan doontaa iney nafteeda daryeesho dhowrka todobaad ee ugu horeeya ee dhalmada kadib

Nuuca daryeelka ay u baahantahay hooyadu waxa ay ku xiran tahay sida ay u umushay

Haddii hooyada ay si caadi ah u dhashay waxa ay u badan tahay iney maalin illaa laba maalin ay sii joogto isbitaalka oo aysan gura deg deg ku aadin

Haddii ayse qaliin ku dhashay waxa ay isbitaalka sii joogi doontaa laba illaa saddex maalmood iyadoo dhakhtarkaadana uu kuu sharixi doono sidii aad naftaada u daryeeli laheyd markaad guriga tagto

Haddii aad awooddo inaad naas nuujiso ilmaha faa`iidooyin badan ayay kuu lee dahay waxaana kamid ah in ilma galeenkaadu uu si dhaqso ah usoo aruuro

Usamir naftaada markaad baraneyso naas nuujinta, waxayna qaadan kartaa labo illaa saddex isbuuc barashada xirfadda naas nuujinta ilmahaaga

Cilladaha uurjiifka hooyada

Guud ahaan cilladaha uurjiifka waxaa loo qeybiyaa labo qeybood oo kala qeyb saameysa qaab dhismeedka xubnaha ilmaga iyo qeyb kale oo saameysa qaabka shaqada xubnaha qaar

Haddii aynu ku hormarno cilladaha ku dhaca qaab dhismeedka xubnaha waxaa kamid ah wadnaha, sambabada, kelyaha iyo muuqaalka wajiga

Sidookale cilladaha qaabka shaqada xubnaha ayaa ah kuwa saameeya shaqada xubnaha qaar ee jirka sida maskaxda iyo habdhiska dareenka

Tusaalooyinka cilladaha habka shaqada waxaa kamid ah arag la`aan, koriima la`aan iyo qabyo dhinaca shaqada maskaxda ah

Qaar kaloo kamid ah cilladaha ayaa laga yaabaa iney saameeyaan qaab dhismeedka iyo shaqada labada

Ogaanshaha cilladaha ilmaha uurka ku jira

Kumbuyuutarka uurku jirta ayaa ah aalad lagu ogaan karo caafimaadka xubnaha ilmaha uur jiifka ah iyadoo inta u dhaxeysa isbuucyada 18 illaa 23 lagu ogaan karo qaab dhismeedka xubnaha uur jiifka iyo shaqadoodaba

Dhibaatooyinka xilliga dhalmada dhici kara

Kudhawaad siddeed boqol oo kamid ah haweenka uurka leh ayaa u dhinta sababo laga hortagi karay oo la xiriira uurka iyo dhalmada

Ku dhawaad shan iyo sagaashan boqolkiiba dhimashada hooyada uuurka leh ayaa waxa ay ka a dhacdaa wadamad  daqligoodu hooseeyo

Daryeelka ay bixiyaan xirfadlayaal caafimaad xilliga dhalmada iyo kadib ayaa ah kuwa kaa caawin kara inaad ka bad qabto xanuunno badan oo hooyooyinka uurka leh ay unugul yihiin

Sikastaba ha ahaatee waxaa dhammaan hooyooyinka xilliga dhalmada ku jira lagu wacyi galinayaa iney ku dadaalaan daryeelka caafimaadka ilmaha iyo midkooda shaqsiyeed taas oo yareen karta halis caafimaad oo ku imaan karta mustaqbalka dambe

Daryeelada kala ah inta uurka jiro iyo kan dhalmada kadib labaduba waxa ay muhiim u yihiin hooyada iyo dhallaanka iyadoo daryeelaha caafimaad laga doonayo in uu ku dadaalo ku baraarujinta hooyada iney dhalmadeeda ka hor iyo kadibba ilaaliso ballamaha booqashada xarumaha cafimaad oo ay ka heli karto adeegyada ay u baahan tahay

Fadlan hooyo ku dadaal daryeelka caafimaadkaada iyo kan ilmahaaga adigoo udhaga nuglaanaya talooyinka iyo tusaalooyinka ay ku siinayaa adeeg bixiyaasha caafimaadka